Holvoeten zijn het tegenovergestelde van platvoeten. Bij platvoeten rust de gehele onderzijde van de voet op de grond. Bij holvoeten zijn de voetboog en de wreef juist zeer hoog. Vaak is er ook een scheefstand van de hiel, omdat het hielbeen gekanteld is. De voet steunt dan op de buitenrand van de hiel. Een verkorte achillespees en kromme tenen zijn ook kenmerkend voor een holvoet.

Het gevolg van holvoeten is dat iemand makkelijk door de enkels zwikt en een instabiel gevoel heeft bij het lopen. Daarnaast zijn er secundaire klachten, zoals problemen met de tenen, het ontstaan van eelt en likdoorns, en pijn in de knie, de heup, de rug en zelfs in de nek.

Waardoor ontstaat een holvoet?

In veel gevallen zijn holvoeten een symptoom van een onderliggend neurologisch probleem. Bijvoorbeeld een aangeboren defect zoals verborgen spina bifida, een milde vorm van het zogenaamde  ‘open ruggetje’ waar sommige baby’s mee geboren worden. Ook de virusziekte polio(myelitis) kan ten grondslag liggen aan het ontstaan van holvoeten. In sommige gevallen ligt de oorzaak bij een erfelijk ziekte, bijvoorbeeld een erfelijke spierziekte zoals HMSN.

Wat zijn de klachten bij holvoeten?

Bij holvoeten staan de voetboog en de wreef in een abnormaal hoge stand. Hierdoor zijn de peesplaat die onder de voet loopt en de afstand tussen hielbeen en de bal van de voet kleiner geworden. De voetspieren zijn extra gespannen en vaak ook korter dan normaal. Klachten bij holvoeten zijn pijnlijke voeten, een continue moe gevoel in de voeten, gespannen voetspieren en problemen met het evenwicht.

Omdat het hielbeen vaak kantelt en de achillespees verkort raakt, kan er een extra botuitsteeksel (exostose) of soms een slijmbeursontsteking ontstaan op de plaats waar de achillespees aan de hiel hecht.

Het hebben van holvoeten kan door de afwijkende manier van staan en lopen ook consequenties hebben voor bovenliggende gewrichten zoals knie, heup, rug en nek. Dit geldt met name bij holvoeten die stug zijn geworden, waardoor de schokdemping van de voeten tijdens het lopen zo goed als verdwenen is. Bij holvoeten die nog wel soepel zijn, kunnen de spieren en pezen van de voet overbelast worden door de afwijkende manier van lopen. Het gevolg is dat er ontstekingen ontstaan aan bijvoorbeeld peesplaat of achillespees. Ook is het mogelijk dat hierdoor hielspoor ontstaat. 

Omdat de voetwortelbeentjes bij holvoeten verkeerd belast worden, is de druk op de voorvoet extra hoog. Dit resulteert in eelt en likdoorns onder de bal van de voet. Ook kunnen de tenen in een afwijkende stand komen te staan, zodat er klauwtenen of hamertenen ontstaan.

Holvoeten bij kinderen

Holvoeten komen ook voor bij kinderen. Het kan een eerste symptoom zijn van de erfelijke spierziekte HMSN. Ook het aangeboren defect spina bifida of open ruggetje kan samengaan met het ontstaan van holvoeten bij kinderen. In dergelijke gevallen is uiteraard het zeer raadzaam om spoedig contact op te nemen met uw huisarts.

Medisch onderzoek bij holvoeten

Om vast te stellen of u (of uw kind) holvoeten heeft, wordt u meestal door de huisarts naar een orthopeed verwezen. Deze kan door middel van lichamelijk onderzoek, röntgenfoto’s en eventueel een botscan de diagnose met zekerheid stellen. Bij kinderen wordt vaak tevens een geneticus betrokken bij het onderzoek, omdat er sprake kan zijn van een onderliggende oorzaak door een erfelijke ziekte.

Behandeling van holvoeten

Een holvoet kan verschillende symptomen geven. De afwijking en de klachten kunnen in de loop van de tijd ook erger worden. Een aanvankelijk soepele holvoet kan langzaam overgaan in een stugge holvoet. Afhankelijk van het klachtenpatroon en de ernst van de afwijking zijn er verschillende behandelingen mogelijk, variërend van schoenen met steunzolen tot een operatie.

Goed passende schoenen bij holvoeten

Als de voeten nog soepel zijn, zijn de klachten meestal niet zeer ernstig. Het vinden van goed passende schoenen is meestal een eerste optie bij de behandeling van dergelijke (milde) holvoeten. Het kan echter heel lastig zijn om goede schoenen te vinden die echt goed passen. Op zoek naar de juiste schoenen is het inschakelen van een orthopedisch schoenmaker aan te raden. Deze kan aanpassingen aan bestaande schoenen maken of zorgen voor een maatschoen. Goed passende schoenen voor holvoeten zijn breed en diep. De wreef van de voet moet voldoende ruimte hebben. Goede schoenen zorgen voor meer stabiliteit tijdens het lopen door een optimale drukverdeling onder de voet.

Inlegzolen bij holvoeten

De meeste belasting komt bij een holvoet op de voorvoet en de hiel. Ook bij goed passende schoenen. Om klachten en pijnlijkheid te voorkomen of te verbeteren is het gebruik van op maat gemaakte steunzolen aan te raden. Bijvoorbeeld de inlegzolen van Fusselastic, die niet alleen op maat gemaakt zijn, maar ook een zacht kussentje hebben dat de bal van de voet extra ondersteunt.

Operatie van holvoeten

Als de holvoet soepel is, kunnen klachten die veroorzaakt worden door het overdreven bewegen van de voetspieren worden opgevangen door goede schoenen en op maat gemaakte steunzolen, zoals die van Fusselastic. Indien de voet echter stug is geworden, heeft dit soms ernstige consequenties voor de gewrichten in knieën, heupen, rug en nek. In dergelijke gevallen is een operatie de beste optie.

Er zijn verschillende operaties mogelijk bij holvoeten. Bij de keuze van een operatie spelen zaken zoals leeftijd, werk, leefstijl en gezondheid een belangrijke rol. Een holvoet operatie is altijd maatwerk. Door een operatie zal de chirurg in ieder geval proberen om de hiel en de wreef weer zoveel mogelijk in de juiste positie te krijgen.

Complicaties bij een holvoet operatie

Een holvoet operatie is een ingrijpende operatie die een lange tijd van genezing en revalidatie met zich meebrengt. Een goed advies is om voor deze operatie te stoppen met roken, aangezien voetoperaties bij rokers vaker tot complicaties leiden dat bij niet-rokers.

De meest voorkomende complicatie bij holvoet operaties is dat de botten niet of niet voldoende aan elkaar vastgroeien. Ook komt het voor dat de botten weliswaar vastgroeien, maar in de verkeerde stand. Soms, maar niet in alle gevallen, betekent dit dat er een her-operatie dient plaats te vinden. Dat laatste geldt ook voor onder correctie, waarbij de botten na operatie weliswaar aan elkaar zijn gegroeid, maar waarbij dit helaas niet tot het gewenste resultaat heeft geleid.

---